Nie jest nowością, iż w polskim systemie prawa cywilnego funkcjonuje kilka rodzajów odsetek, których wysokość ustalana jest odgórnie, a należą do nich:
- odsetki ustawowe,
- odsetki ustawowe za opóźnienie,
- odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych.
W lipcu 2020 r. Minister Sprawiedliwości oraz Minister Rozwoju wydali obwieszczenia, które zmieniły ich wysokość w stosunku rocznym, dlatego też warto zapoznać się z aktualnie obowiązującymi stawkami.
Odsetki ustawowe
Odsetki ustawowe uregulowane zostały w art. 359 §1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu.
Na mocy Obwieszczenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 lipca 2020 r. w sprawie wysokości odsetek ustawowych poczynając od dnia 29 maja 2020 r. ustalone zostały one na poziomie 3,6% w stosunku rocznym.
Dodatkowo w myśl w/w aktu poczynając od:
- dnia 9 kwietnia 2020 r. do dnia 28 maja 2020 r. wysokość odsetek ustawowych wynosiła 4% w stosunku rocznym,
- dnia 18 marca 2020 r. do dnia 8 kwietnia 2020 r. wysokość odsetek ustawowych wynosiła 4,5% w stosunku rocznym.
Należy wspomnieć, iż w okresie od 1 stycznia 2016 r. do 17 marca 2020 r. wysokość odsetek ustawowych wynosiła 5% w stosunku rocznym.
Odsetki ustawowe za opóźnienie
Podstawą prawną dochodzenia odsetek ustawowych za opóźnienie jest art. 481 §1 Kodeksu cywilnego, który stanowi, iż jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Zgodnie z Obwieszczeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 lipca 2020 r. w sprawie wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie poczynając od dnia 29 maja 2020 r. ustalone zostały one na poziomie 5,6% w stosunku rocznym.
Ponadto w/w akt określił, iż poczynając od:
- dnia 9 kwietnia 2020 r. do dnia 28 maja 2020 r. wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie wynosiła 6% w stosunku rocznym;
- dnia 18 marca 2020 r. do dnia 8 kwietnia 2020 r. wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie wynosiła 6,5% w stosunku rocznym.
We wcześniejszym okresie tj. od dnia 1 stycznia 2016 r. do 17 marca 2020 r. wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie wynosiła 7% w stosunku rocznym.
Odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych
W przeciwieństwie do dwóch wyżej wymienionych kategorii, odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych mają zastosowanie do wąskiej grupy podmiotów wymienionych przez Ustawodawcę (głównie przedsiębiorców) będących stronami transakcji handlowych tj. umów, których przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością. Wszelkie regulacje związane z tym typem odsetek zawarte zostały w Ustawie z dnia z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Uchwalenie tego aktu stanowi wdrożenie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/7/UE z dnia 16 lutego 2011 r. w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych.
Zgodnie z Obwieszczeniem Ministra Rozwoju z dnia 2 lipca 2020 r. w sprawie wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych, od dnia 1 lipca 2020 r. do dnia 31 grudnia 2020 r., ustalone zostały one na poziomie:
- 8,1% w stosunku rocznym - w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym;
- 10,1% w stosunku rocznym - w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym.
W poprzednim półroczu tj. od dnia od dnia 1 stycznia 2020 r. do dnia 30 czerwca 2020 r. stawki te wynosiły:
- 9,5% w stosunku rocznym - w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym;
- 11,5% w stosunku rocznym - w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym.
Podkreślić należy, iż dopiero od 2020 r. mamy do czynienia z dwiema kategoriami dłużników w ramach transakcji handlowych. Jeszcze w 2019 r. funkcjonowała jednolita stawka, która wynosiła 9,50% w stosunku rocznym, podobnie jak w latach 2016-2018.
dr Malwina Treder